İnsan beslenmesinde kalori oluşturan yiyeceklerin önemli bir rolü vardır. Günlük olarak ortalama 3000 ve 3500 kalori alan bir insan organizması için bu enerjiyi sağlayabilecek en önemli yiyecek grubu yağlardan meydana gelir. Yağlar, protein ve karbonhidratlarla birlikte beslenmenin üç ana grubundan biridir. Beslenmede kullanılan yağlar, ihtiva ettikleri doymuş ve doymamış yağ asitleri miktarına göre kalite derecesine ayrılırlar. Doymuş olan yağ asitlerinin düşük olması, kalp ve damar rahatsızlıkları ve kolesterol tehlikesinin düşürülmesi maksadıyla tercih edilir.

Doymuş yağ asidi miktarının hayvansal kaynaklı olan yağlara nazaran daha düşük olması sebebiyle bitkisel yağlar, insan beslenmesinde oldukça büyük öneme sahiptir. Doymuş yağ asidi yüzdesi yağ türleri itibariyle, ayçiçeği yağında %11, soya yağında %15, mısır özü yağında %13, kolza yağında %6, zeytinyağında %14, tereyağında ise %66'dır. Gelişmiş olan ülkelerde kişi başına toplam yağ tüketimi 54 kilograma kadar çıkmakta, bunun 25 kilogramını bitkisel yağlar meydana getirmektedir. Ülkemizde bulunan bitkisel yağ tüketimi ise kişi başına 17 kilogram olup, sağlıklı bir beslenme için bunun 24 kilograma kadar yükseltilmesi gerekir. Bunun için bitkisel yağ üretiminin artırılması zorunludur.

Ülkemizde bulunan bitkisel yağ açığının önüne geçilmesi için yağlı tohum üretim potansiyelinin artırılmasına büyük ihtiyaç bulunmaktadır. Bu bakımdan, bitkisel yağ sanayinde kullanılmakta olan ayçiçeği, pamuk ve soya fasulyesinin üretiminin artırılmasıyla beraber, diğer yağlı tohum bitkilerinin de yağ sanayine girmesi sağlanmalıdır. Yağlı tohum üretimini artırmada yalnızca ekiliş bölgelerinin başka kültür bitkilerinin aleyhine ekiliş bölgelerini artırmak yerine, sulanan tarım bölgelerinin genişlemesine paralel olarak yağlı tohum ekilişlerinin genişletilmesi ve yüksek verimli çeşitlerin kullanılması öncelikle ele alınmalıdır.

Özellikle nadas bölgelerinin daraltılması, alternatif yağlı tohumlu bitkiler ile 2. ürün ekimiyle beraber devreye sokulmalıdır. GAP çevresindeki sulu tarım potansiyelinin ekonomik bir verimlilik ile kullanılabilmesinde yağlı tohum bitkileri oldukça önemli bir paya sahiptir. Ekonomik çıkarlar doğrultusunda yeni üretim deseninin oluşturulmasına imkân sağlamak için çiftçiler, yağlı tohum bitkilerinin önem ve özelliklerini bilmelidir. Ülkemizde üretimi yapılabilen tek yıllık tarla bitkileri ayçiçeği, mısır, susam, soya fasulyesi, mısır, kolza, pamuk ve yer fıstığıdır.

Susam, tarımının el emeğine dayalı bir şekilde yürütülmesi ve verimin az olması, yağ bakımından değerlendirildiğinde üretim maliyetlerinin yükselmesine sebep olmaktadır. Bu da diğer bitkisel yağlar ile rekabet edememesi sonucunu meydana getirir. Helva ve tahin üretiminde kullanılan susam, 73 bin hektarlık ekim bölgesi ile ülkemiz için oldukça önemli bir yağ bitkisi olma özelliği taşır. Susam taneleri %50-60 yağ, %25 protein bulundurur. Yağın kalitesi yüksek olup hoş kokulu ve dayanıklıdır.

Gelişme süresinin kısa olması sebebiyle her tür kültür bitkisiyle münavebeye girebilir. Su tüketimi çok olmayan susam, suyun yetersiz olduğu bölgelerde tek bir tav suyu verilerek yetiştirilebilir. Buna karşılık iyi bir çapa bitkisi olup, oluşma süresi boyunca 1-2 çapa yeterli olur. Susam tarımının en zor kısmı hasat ve harman işleridir. Bitki ve kapsüllerin hepsi aynı zamanda hasada gelmez. Hasatta geç kalınırsa ilk kapsüllerde çatlamalar meydana geleceğinden dane kaybı oluşur.

Bitkilerde yaprak ve kapsüllerin sararması, yaprakların tamamen ya da bir kısmının dökülmesi, çiçeklenmenin durması, alt kapsüllerin kırmızıya dönüşüp çatlamaya başlaması, tohumların beyaz tanelerinde krem, sarı taneli olanlarda kırmızıya dönüşmesi, susamın hasat zamanının geldiğini gösterir. Normal koşullarda 60-80 kilogram ürün elde edilir. Her tür kültür bitkisi ile münavebeye girebileceği gibi, özellikle küçük işletmelerde iş gücünün değerlendirilmesine katkısı vardır.

Yer fıstığı, dünya bitkisel yağ üretiminde kullanılan yaklaşık 8 yağ bitkisinden ilk üç arasında bulunan yer fıstığı, baklagiller ailesinden, tek yıllık ve yazlık bir bitkidir. Bileşiminde %45-55 yağ, %20-25 protein, %16-18 karbonhidrat, %25 mineral madde yer alır. Hafif bünyeli, kumlu ve tınlı topraklarda yetişen ve büyüme süresi boyunca 4-8 kere sulanan yer fıstığı, mayıs ve haziran aylarında hasadı yapılan ürünlerden sonra 2. ürün olarak ekilebilir. Yer fıstığında hasat zamanının tayin edilmesinin büyük bir önemi vardır.