Pamuk, ebegümecigiller familyasına ait bir bitki türüdür ve genellikle bir yıllık olarak yetiştirilir. İlkbahar mevsiminde ekilen pamuk, anavatanı Hindistan olan ve kültürü yapılan önemli bir tarım bitkisidir. Pamuk bitkisi; kök, sap, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşur. Ağaç formunda olanları 5-6 metreye kadar boylanabilir. Pamuk tohumu, 30-100 cm derinliğe ve 50-80 cm yanlara uzanan kazık köke sahiptir. Toprak yüzeyinin 8-10 cm altındaki ilk yan kökler meydana gelir ve yatay olarak büyürler. Pamuk tohumunun yan köklerinin sayısı genellikle üç-dört tanedir ve her biri tekrar dallanarak etrafa yayılır. Epidermis hücrelerinin dışa doğru uzamasıyla sayısız emici tüyler oluşur. Pamuk kökü dik olarak ya da bir süre sonra zigzag çizerek büyümeye devam eder. Pamuk tohumunun kökleri uygun koşullarda 1,5 metreye kadar ulaşabilir. Pamuk bitkisi 50-60 gün sonra açık pembe ya da sarı renklerde çiçek açar. Bu çiçekler kuruyup döküldüğünde, küçük koyu yeşil, piramit şeklinde ve ceviz büyüklüğünde bir tohum zarfı (koza) oluşur. Kozaların içinde 16-60 kadar pamuk tohumu bulunur. Kozadaki liflerin uzamasıyla koza hacmi yetersiz kalır ve koza çatlar, açılır. Pamuk tohumları, üzeri elyaf kaplı olduğu halde açığa çıkar. Lifler kabararak kozalar açılır ve pamuk ortaya çıkar.

Pamuk tohumu çeşitleri arasında erkenci ve uzun ömürlü türler bulunur. Erkenci çeşitler, uzun ömürlü çeşitlere göre daha geç ekilme şansına sahiptir. Bu özellik, erken ekimin getireceği soğuk hava şartları riskinden bitkiyi korur. Uzun ömürlü çeşitler daha fazla bakım gerektirir; sulama ve ilaçlama yapmak zorunludur. Pamuk tohumu ekilecek bölgeye uyum sağlamalıdır ve pamuk çeşidi özelliklerini taşımalıdır. Pamuk tohumu iri ve dolgun olmalı, içinde yabancı madde bulunmamalıdır. Pembe kurda karşı sterilize edilmesi ve erken dönem zararlarına karşı ilaçlanmış olması gereklidir. Pamuk tohumu sertifikalı satılır ve çeşitlerine göre fiyatları değişir. Pamuk tohumu çeşitleri makineli hasada uygundur.

Pamuk tohumu üretiminde verimlilik oldukça önemlidir. Pamuk tohumlarının bölgeye uyum sağlaması gereklidir. Pamuk üretimi, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Çukurova ve Ege Bölgesi'nde yoğunlaşmıştır. Pamuk yetiştiriciliği, ülkemiz tekstil sektörü için son derece önemlidir. Son yıllarda gerileyen pamuk yetiştiriciliği tekrar canlandırılmıştır. Pamuk yetiştiriciliğinde pamuk tohumunun yüksek verimli olması, hastalık ve zararlara dayanıklı olması ve bakım işlerine iyi cevap vermesi gerekir. Pamukta ekonomik üretim, çeşit seçimi ile başlar. Erkenci çeşit seçiminin pamuk tarımında ekonomik açıdan önemi büyüktür.

Pamuk tohumunun kaliteli olması için, havı alınmış veya çıplak (delintasyondan geçmiş) ve ilaçlanmış olması gereklidir. Havası alınmış pamuk tohumu, ekim gelişimi açısından daha iyi sonuçlar verir. Delinte tohum, toprak tavını daha iyi değerlendirir ve tohum kabuğu daha kolay çatlar. Bu durum, pamuk tohumunun hızlı çimlenmesini ve daha kuvvetli bir fide oluşmasını sağlar. Pamuk tohumu çimlenme oranı yüksektir, çünkü kırık, zayıf ve boş tohumlar ayrılmıştır. Pamuk tohumu ile taşınan hastalıkların kontrolünde yüzey sterilizasyonu sağlanır. Dekara daha az tohumluk kullanılır ve çıkış sonrası daha az seyreltme yapmak gereklidir.

Pamuk bitkisi sıcaklığa karşı çok duyarlıdır. Güneş ışığı, pamuğun erken gelişmesi ve çiçeklenmesine yol açar. Yetersiz gün ışığı, koza gelişimini ve olgunlaşmayı geciktirir. Pamuk tohumu ekiminden hemen sonra düşen aşırı yağışlar, toprak yapısına ve toprak organik maddesine bağlı olarak kayma oluşturarak fide çıkışını olumsuz etkiler. Ani yağış ve aşırı kuraklık, pamukta tarak ve koza dökülmesine neden olur. Rüzgâr ise toprak ve bitki üzerinde kurutucu etki yapar. Özellikle pamuk kozalarının açıldığı zamanlarda, yağışla birlikte rüzgâr, pamuğun dökülmesine yol açar ve pamuğun kirlenmesine, verim ve kalite kaybına neden olur.

Pamuk tohumu ekimi sırasında önemli olan toprak faktörleri; toprağın bünyesi, yapısı, reaksiyonu, tuzluluğu ve organik madde içeriğidir. Toprağın yapısı, bünyesini oluşturan kum, kil ve mil gibi toprak parçacıklarının çeşitli etkisi ile birleşerek kümeler oluşturması sonucu ortaya çıkar. Pamuk, toprak bakımından fazla seçici değildir. Ancak, derin profilli, organik maddece zengin ve su tutma kapasitesi yüksek topraklarda daha iyi gelişme gösterir. Pamuk, her evde kullanılan bir üründür ve yumuşak özelliği ile çok sevilir.