Bitkilerin üreme ve yayılma organına tohum denir. Tohum, döllenmeden sonra ortaya çıkan ve gelişmiş bir tohum taslağı içinde bulunan embriyodan oluşur. Tohumlar, şekil, büyüklük ve renk bakımından bitki türlerine göre farklılık gösterir. Dıştan içe doğru tohum kabuğu (testa), besi dokuları (perisperma, endosperma) ve embriyo bulunur. Testanın yüzeyi etli, sert veya kabuksu olabilir. Sert olan testanın yüzeyi düzgün ve parlak veya girintili çıkıntılı, tüylü olabilir. Dış görünüş bakımından testa üzerindeki küçük açıklık (mikropil), tohumun bulunma durumu itibariyle farklı yerlerde olabilir ve bu özellik tohumlar için karakteristiktir. Bazı tohumların bazı bölgeleri de olgunlaşma esnasında etlenebilir. Mikropil bölgesinde bulunan etlenmiş çıkıntıya karunkula denir.

Tohumlar, özel bir besi dokusunun olup olmamasına göre ikiye ayrılır:

Besi dokusu bulunmayan tohumlarda, çimlenme için gerekli besi maddeleri embriyoda özellikle çeneklerde toplanır. Besi dokusu bulunan tohumlarda ise embriyo ya besi dokusu içine gömülü olarak ya da bir tarafına itilmiş olarak bulunur. Tohumdaki yedek besin maddeleri olan nişasta, yağ ve protein hücre çeperinde birikmiş olarak bulunur. İçerisinde bulunan besin maddelerinin fazlalığına göre tohumlar; unsu, yağsı ve sert boynuzsu özellik gösterirler.

Tohumun içerisindeki embriyo, uygun şartlar sağlandığında bitki vermek üzere tohumdan çıkar; bu sürece çimlenme denir. Tohumlar olgunlaşıp çimlenene kadar az su içerdiğinden, hayati faaliyetleri bu esnada yavaş olur. Tohumun bu haline uyku zamanı denir. Çimlenme döneminde tohum fotosentez yapmaz. İhtiyacı olan besinleri endosperm dokudan ve çeneklerden alır. Fotosentez yapmaya başladığı zaman kendi besinini üretir ve ağırlığı da artar.

Tohumların yayılması, bitkilerin ve çeşitliliğin için hayati önem taşır. Tohumların çoğalmasını sağlayan unsurlar şunlardır:

Rüzgâr ile dağılan bitkilerin tohumları, hafif olup uçmaya yarayan özel kanat ve keselere sahiptirler. Hayvanlar aracılığı ile dağılan tohumlar, hayvanlara takılabilecek tüy, diken ve çengellere sahiptirler. Hayvanlar tarafından yenen tohumlar, hayvanların dışkısı ile farklı yerlere taşınarak o bölgede yayılabilirler. Bazen de insanlar tarafından tohumlar taşınabilir. Kuşlar, kelebekler ve en önemlisi arılar da bitki ve çiçeklerin bir yerden başka bir yere taşınmasında ve orada çoğalmasına aracı olmaktadırlar.

Tohum çimlenmesi için üç unsurun bulunması önemli rol oynar:

Tohum taslağı tohuma dönüşürken yumurtalık da gelişerek meyveye dönüşür, böylece tohumları dıştan saran meyve oluşmuş olur. Meyveler insanlar ve hayvanlar tarafından tüketilir, bitkinin bulunduğu yerden uzaklara taşınır, böylece tohumlar da geniş bir alana yayılır. Meyveler genellikle dişi yumurtalığından oluşur. Fakat bazı türlerde çiçeğin tamamı meyve oluşumuna katılabilmektedir.